شیرآلات صنعتی
ولو ها یا شیرآلات صنعتی وسایل مکانیکی برای کنترل یا منحرف ساختن جریان و فشار مایعات، گازها و فاضلاب در داخل سیستم ها و خطوط لوله انتقال نفت، گاز و انواع سیالات می باشند. ولو های صنعتی در سیستم های لوله کشی برای قطع و وصل کامل جریان انتقال سیال و برای تنظیم (دما و فشار و جریان سیال و سطح مایعات) و اطمینان از ایمنی کاربرد فراوانی دارند. انواع ولو بسته به نحوه کارکرد و مکانیزم به دسته بندی های مختلفی تقسیم می شود. در این مقاله شرکت فولاد تجهیز مهر ایرانیان تلاش میکند تا دسته بندی و کاربرد هر کدام از شیرآلات صنعتی را به طور کامل و مفید ارائه کند. برای دریافت لطلاعات بیشتر درباره انواع ولو این مطلب را مطالعه فرمایید.
نکاتی در مورد دسته بندی انواع ولو
- شیرآلات صنعتی یا ولو ها براساس نوع حرکتی که بخش مسدود کننده جریان دارد به سه نوع: عمودی، چرخشی و اتوماتیک تقسیم بندی می شوند.
- شیرآلات صنعتی طبق شیوه باز و بست نیز به سه نوع: دستی یا آچاری، گیربکسی و با عملگر اتوماتیک تقسیم بندی میشوند
- شیرآلات صنعت براساس شکل و شیوه محدود کردن جریانی که به کار میبرند به انواع بسیار متنوعی تقسیم میشوند که در زیر به آنها اشاره خواهیم کرد
- جنس ولوهای صنعتی بسته به محیط مورد استفاده متفاوت است. به صورتی که اگر در محیطهای ساختمانی استفاده شوند، از جنس چدن، برنز، برنج و استیل می باشند. اما در محیطهای صنعتی که مورد بحث ما نیز هست، از جنس فولاد کربنی، فولاد آلیاژی و فولاد زنگ نزن می باشند.
- در محیطهای صنعتی برای انتخاب شیرآلات صنعتی مناسب، باید به نوع سیال عبوری و محیط توجه زیادی شود
- در ساخت و ساز شیرها باید به چندین نکته از قبیل: نیروی راه انداز و تجهیزات مربوطه، ارتعاش شیر، کاویتاسیون شیر ، تأثیر در جریان، مقدار فشاری که متحمل میشود، آب بندی و مواد مصرفی در آنها، میزان سختی تعمیر و نگهداری و نصب و تنظیم و حوضچه های آرامش توجه بسیار زیادی شود
- در برخی صنایع که سیال عبوری از این شیرآلات ممکن است روغنی یا اسیدی باشند باید در محل اتصالات آنها از هشدار دهنده های اتوماتیک استفاده شود
- جهت افزایش طول عمر شیرآلات صنعتی، تعویض یا رسوب گیری، تنظیم فشار عملگرها، هواگیری دقیق بسیار ضروری است.
انواع کلاس ولو بر اساس فشار یا پرشر:
- ولو کلاس ۱۵۰
- ولو کلاس ۳۰۰
- ولو کلاس ۶۰۰
- ولو کلاس ۹۰۰
- شیر صنعتی کلاس ۱۵۰۰
- شیرآلات کلاس ۲۵۰۰
- کلاس ۵۰۰۰ – شیرآلات سرچاهی
- کلاس ۱۰۰۰۰- شیرآلات سرچاهی
انواع شیرآلات صنعتی و کاربرد هر کدام
در ادامه قصد داریم تا به معرفی انواع شیرآلات صنعتی مورد استفاده در صنایع نفت و گاز و سایر صنایع و کاربرد هر یک بپردازیم. انواع شیرآلات صنعتی یا ولو ها از نظر نوع ساخت و مکانیزم عملکرد به ۲۱ دسته بندی تقسیم می شوند. در ادامه به اختصار به معرفی هرکدام خواهیم پرداخت. برای دریافت اطلاعات بیشتر درباره هرکدام از انواع شیرآلات صنعتی زیر به صفحه اختصاصی آن محصول در سایت پایپینگمال مراجعه نموده یا با مشاورین ما تماس حاصل فرمایید.
۱- شیر دروازه ای:
به این نوع، Gate، Slide یا شیر کشویی نیز می گویند. این شیرها مواقعی به کار میروند که قصد داشته باشند تا جریان را به صورت کامل بسته یا باز نمایند. کم بودن افت فشار در طول شیر گیت ولو بسیار کم است و همین ویژگی این محصول را تبدیل به گزینه ای عالی برای استفاده در مسیر جریان لوله های طویل مانند خطوط لوله انتقال نفت کرده است.
۲- شیر سماوری:
به این نوع، plug valve یا clock نیز میگویند. معمولا این نوع شیر سماوری بصورت ۹۰ درجه باز و بسته میشوند تا مسیر جریان را ببندد یا باز کند (دو حالته). شیر سماوری همانند شیر دروازه ای افت فشار بسیار کمی در حین عبور سیالات پیدا می کند.
۳- شیر توپی:
به این نوع بال ولو ، شیر ضربه ای، quarter-turn action و quick opening هم میگویند. در این نوع شیرها از یک کره یا نیمکره استفاده می شود که در وسط آن سوراخی تعبیه شده است و هنگامی که در مسیر جریان سیال قرار میگیرد، آب از این محفظه عبور و به عبارتی باز است و در غیر این صورت بسته است. همانند شیر سماوری حرکت ۹۰ درجه ای دارد و افت فشار کمی را ایجاد می کند.
۴- شیر یک‌طرفه:
به این نوع شیر صنعتی check valve یا Non-return نیز میگویند. احتمالا بیشتر افراد بارها از انوتع خانگی چک ولو برای باز و بسته کردن جریان گاز در منازل مسکونی خود استفاده کرده اند. از این شیرها در صنعت جهت جلوگیری از بازگشت جریان گاز یا مایع استفاده می شود که معمولا بر روی لوله خروجی تلمبه میگذارند. تا هنگامی که فشار سیال ورودی در داخل آن که در زیر دریچه عبور میکند از بالای دریچه بیشتر باشد، شیر باز و اگر کمتر گردد شیر بسته میشود.
۵- شیر پروانه‌ای:
به این نوع از انواع ولو باترفلای ولو Butterfly valve نیز میگویند. این نوع اؤ نئر ساختار یکی از ساده ترین انواع شیرهای صنعتیمی باشد. باترفلای ولو برای قطع و وصل و در برخی موارد نیز برای تنظیم و کنترل جریان بکار می روند. حرکت دورانی شیر پروانه ای ۹۰ درجه ای است. این نوع شیرها نیز افت فشار بسیار کمی را تولید کرده و در حداقل زمان ممکن می توان با حرکت شیر، سرعت جریان سیال را به حداکثر خود رساند، ضمن اینکه در مخازن یا برج های تحت فشار نیز کارایی خود را از دست نمیدهند.
۶- شیر کروی:
به این نوع گلوب ولو (globe valve) نیز میگویند که به دلیل داشتن بدنه ای کروی شکل به این نام می خوانند. از این شیرها برای قطع و وصل جریان سیال، کنترل شدت جریان و همچنین تغییر جهت سیال به کار می روند. جنس این نوع شیرها معمولا از نیکل یا فولاد ضد زنگ بوده، مقاومت کمی را ایجاد می کنند و تعمیرات آنها آسان می باشد.
۷- شیر سوزنی :
به این نوع، needle نیز میگویند. وظیفه اصلی این نوع شیرها کنترل جریان سیال بوده و عملکردی مشابه شیر کروی دارد منتها از یک سوزن بلند و نازک کمک گرفته شده است. چون مکانیسم این نوع شیرها مورد اعتماد طراحان است، در عملیاتی که بسیار حساس و دقیق باشند به کار می روند.
۸- شیر دیافراگمی
به این نوع، پرده ای نیز میگویند. در صنایعی که سیال آن بسیار خطرناک و سمی یا حاوی ذرات جامد باشد از این نوع شیرها استفاده میگردد ولی در محیط هایی که درجه حرارت بسیار بالا باشند، به دلیل ذوب شدن دیافراگم، نمیتوان از این نوع شیرها استفاده نمود.
۹- شیر قطع خودکار جریان:
به این نوع، شیرهای جریان اضافی، چک کننده سرعت، دستگاه بستن جریان در مواقع اضطراری و… نیز میگویند. در محیط هایی که احتمال شکستن لوله به دلیل فشار بالای مایعات و گازها وجود داشته باشد یا احتمال زلزله بالا باشد و یا به هر دلیلی سرعت جریان سیال بیش از حد نرمال باشد، از این نوع شیرها استفاده میکنند که به صورت خودکار جلوی جریان را میگیرد.
۱۰- شیر برگشت معکوس فاضلابی:
به این نوع، backwater نیز میگویند که در لوله کشی های فاضلاب که امکان برگشت فاضلاب به مجرای ورودی وجود دارد استفاده می شوند. این نوع ولو به طرز فراوانی در تصفیه خانه های آب، خطوط لوله آبرسانی و تصفیه فاضلاب به کار برده می شود.
۱۱- شیر فشار شکن
برای کم کردن فشار سیال عبوری و ثابت نگه داشتن فشار در قسمت خروجی شیر استفاده می شود. شیر فشار شکن برای عبور آب، بخار آب ، روغن داغ و سایر مایعات تحت فشار در سیستم های هیدرولیک استفاده می شود.
۱۲- شیر اطمینان:
در کلیه تأسیساتی که تحت فشار بالا رونده بوده و محتوی گاز، هوا یا بخار می باشند به کار میروند تا در مواقعی که دستگاه های کنترلی خراب شدند، با خارج کردن مقداری از هوا و بخار، آن را به سطح اطمینان برساند. دارای سه نوع: با فنر، وزنهای و با فنر و دیافراگم می باشد.
۱۳- شیر تخلیه:
شیر تخلیه در دیگ های بخار قرار داده می شوند تا از طریق آنها، رسوب و دیگر ناخالصی ها تخلیه شوند. این شیر های تخلیه دارای قابلیت تخلیه سریع بخار، آب و روغن در حرارت و فشار بالا می باشد. شیر تخلیه به عنوان یک تنظیم کننده دما و فشار کاربرد بسیاری در پالایشگاه ها ، پتروشیمی ها و صنایع سبک و سنگین دارد.
۱۴- شیر سه راهه دستی:
در سیستم تهویه مطبوع یا صنایعی که در آنها نیاز به کنترل دما، فشار و غیره باشد استفاده میگردند که درجه حرارت سیال عبوری را کنترل میکنند، از دو راه سیال را به هم مرتبط و طرف سوم به انشعاب متصل می گردد.
۱۵- شیر زانویی:
در مواردی همچون، سیال با دما و ویسکوزیته بالا، سیال دارای اختلاف فشار صفر و سیال دارای جسم خارجی استفاده می کنند. شیر زانویی به شکل زانو و دارای دو مقطع رزوه ای برای اتصال لوله می باشد.
۱۶- شیر شلنگی:
جهت آبیاری باغچه و فضای سبز به کار میرود، جنس آنها معمولا از پلاستیک، برنج یا سرب می باشد.
۱۷- شیرهای خاص:
جهت مصارف خاص مانند گردش آب در حلقه دیگ، تغذیه آب به یک مخزن یا برای شیر تغذیه دیگ به کار می روند.
۱۸- شیر خودکار:
در این نوع شیرها، با تغییر دادن درجه باز بودن دریچه این شیر، میزان عبور سیال را کنترل میکنند تا به بهترین نقطه شرایط کارکردی برسد.
۱۹- شیر آب نما:
جهت قطع و وصل ارتباط آب با آب نما به کار می روند. این شیر ها همانطور کهاز نامش پیداست در حوضچه های آب و آب نماها کاربرد زیادی دارند.
۲۰- شیر متعادل کننده:
از این نوع هنگامی استفاده میشود که بخواهند افت فشار شیر و مقدار جریان سیال را به مقدار نرمال خود برسانند.
۲۱- شیر تخلیه کننده فشار:
همانند شیر های اطمینان، با تخلیه مقداری از سیال، از افزایش فشار بیش از حد آن جلوگیری میکند با این تفاوت که این شیرها برای مایعات به کار میروند و شیرهای اطمینان برای هوا و بخار استفاده می شوند.